ایتنا - حالا ویكی‌لیكس به پدیده‌ای فراتر از یك وب‌سایت تبدیل شده و به‌نظر می‌رسد جنبشی جدید در عرصه اطلاع‌رسانی شكل گرفته باشد.
يکشنبه ۲۵ ارديبهشت ۱۳۹۰ ساعت ۱۵:۵۶
جنبش سایت‌های افشاگر
ویكی‌لیكس كه از سال ۲۰۰۶ با افشای اطلاعات طبقهبندیشده در موضوعات مختلف كارش را آغاز كرد، سال ۲۰۱۰ با افشای حجم گسترده‌ای از اسناد محرمانه درباره حمله امریكا به افغانستان و پس از آن اسناد دیپلماتیك وزارت‌خارجه آمریكا غوغایی در دنیا به‌پا كرد.
اسناد منتشرشده پرده از مسائل محرمانه‌ای برداشت و منافع صاحبان قدرت‌‌های كلان از جمله برخی كشورها، شركت‌ها و شخصیت‌های سیاسی و اقتصادی را تحت‌تاثیر قرار داد.
این افشاگری‌ها، محدودیت‌هایی را برای ویكی‌لیكس و مدیر استرالیایی‌اش به‌دنبال داشت و همچنان برخی مقالات امریكایی خواهان دستگیری و محاكمه او هستند.
اما حالا ویكی‌لیكس به پدیده‌ای فراتر از یك وب‌سایت تبدیل شده و به‌نظر می‌رسد جنبشی جدید در عرصه اطلاع‌رسانی شكل گرفته باشد.
حالا اگر حتی ویكی‌لیكس، اسنادی كه در اختیار دارد و مدیرانش همگی نابود هم شوند، فرهنگ ویكی‌لیكس پابرجای خواهد ماند و همواره تهدیدی برای صاحبان قدرت‌‌های سیاسی و اقتصادی در سراسر دنیا خواهد بود.
در مدت كوتاهی پس از مطرح شدن ویكی‌لیكس، تعداد قابل توجهی وب‌سایت جدید با الگوبردای از آن شروع به فعالیت كرده‌اند. این وب‌سایت‌ها علی‌رغم تفاوت‌های‌شان همگی یك نقطه اشتراك دارند و آن هم فراهم آوردن فضایی برای افشای اطلاعات محرمانه به شیوه‌ی مشابه ویكی‌لیكس است. در ادامه تنها به‌چند نمونه از این وب‌سایت‌ها اشاره می‌شود.
اوپن‌لیكس؛ انشعابی از ویكی‌لیكس
www.openleaks.org
اولین پروژه مشابه ویكی‌لیكس را یكی از اعضای سابق این وب‌سایت راه‌اندازی كرد. دانیل دامشیت-برگ از اعضای سابق ویكی‌لیكس كه با موسس این وب‌سایت (آسانژ) به اختلاف برخورده بود با جدا شدن از او پروژه‌ی جدید را تعریف كرد.
دامشیت-برگ با انتقاد از مدیریت ویكی‌لیكس، در ابتدای راه‌اندازی پروژه اوپن‌لیكس اعلام كرد قصد دارد راهی متفاوت در پیش گیرد.
اوپن‌لیكس به‌مانند ویكی‌لیكس به‌افشاگری اطلاعات می‌پردازد و افراد به طور ناشناس می‌توانند اسناد خود را برای انتشار در اختیار این سازمان قرار دهند تا بدون ذكر هویتشان منتشر شود.
البته در اوپن‌لیكس بهجای انتشار مستقیم بر روی اینترنت، اسناد برای انتشار در اختیار رسانه‌های دیگر قرار میگیرد.
مدیر اوپن‌لیكس گفته است كه ویكی‌لیكس بیش از اندازه روی یك شخص تمركز كرده بود، اما در اوپن‌لیكس روی هویت سازمانی تاكید خواهد شد تا مشكلات ویكی‌لیكس برای آن پیش نیاید.
رولیكس؛ ویكی‌لیكسی برای یك كشور
www.ruleaks.net
رولیكس یك پایگاه اینترنتی جدید روسی است كه با هدف انتشار اسناد محرمانه راه‌اندازی شده است.
رولیكس در انتخاب نام و طراحی صفحات و حتی لوگو شبیه به ویكی‌لیكس است و از این وب‌سایت تقلید كرده است.
رولیكس به افشاگری در سطح كشور روسیه و به‌خصوص اوضاع مقامات دولتی كاخ كرملین می‌پردازد.
در این وب‌سایت به‌تازگی تصاویری از یك ویلای بسیار گران قیمت كه گفته می‌شود متعلق به پوتین است منتشر شد.
رولیكس ارزش این ویلا را یك میلیارد دلار برآورد كرد كه این خبر مورد توجه اغلب رسانه‌ها به خصوص رسانه‌های روسی قرار گرفت.
بالكان‌لیكس؛ ویكی‌لیكسی برای یك منطقه
www.balkanleaks.eu
به‌جز روسیه در بلغارستان هم وب‌سایتی مشابه ویكی‌لیكس راه‌اندازی شده كه بالكان‌لیكس نام دارد.
بالكان شبه جزیره‌ای در جنوب شرقی اروپا است كه بیش از ۱۰ كشور از جمله بلغارستان در آن واقع شده‌اند.
بالكان‌لیكس قرار است به افشای اخبار و اسناد محرمانه منطقه بالكان بپردازد.
دو روزنامه‌نگار بلغار و تعدادی از محققان و روزنامه‌نگاران دیگر كشورهای بالكان اعضای این وب‌سایت جدید هستند.
شعار «دیگر هیچ چیز در بالكان مخفی نخواهد ماند» برای بالكان‌لیكس انتخاب شده است.
گرینلیكس؛ ویكی‌لیكسی برای محیط زیست
www.greenleaks.org
به‌جز وب‌سایت‌هایی كه به افشاگری درباره‌ی منطقه‌ی جغرافیایی خاصی می‌پردازند، وب‌سایت‌هایی هم ایجاد شده‌اند كه با الگوبرداری از ویكی‌لیكس به افشای اسناد در موضوع ویژهای اختصاص یافته‌اند.
از جمله این وب‌سایت‌ها می‌توان به گرینلیكس اشاره كرد كه با هدف افشای اطلاعات حساس زیست‌محیطی راه‌اندازی شده است.
گرینلیكس قصد دارد با افشای اطلاعات دولت‌ها، شركت‌ها و اشخاص عرصه اقتصاد و محیط زیست جهانی را به چالش بكشاند.
در توضیح گرینلیكس آمده است: «هدف ما تنها انتشار اطلاعات نیست، بلكه ما می‌خواهیم از طریق این اطلاعات به گرو‌ه‌های علاقمند كمك كنیم تا بتوانند شركت‌ها و مقام‌های مسئول را بازخواست كنند».
كمك به مردم مناطق مختلف برای بهبود شرایط زندگی آنان در عرصه‌های زیست‌محیطی از جمله اهدافی است كه مدیران این وب‌سایت برای فعالیت‌شان ذكر كرده‌اند.
ویكی‌لیكسی شدن رسانه‌های جریان اصلی
علاوه بر وب‌سایت‌های جدیدی كه با الگوبرداری از ویكی‌لیكس راه‌اندازی شده‌اند، به‌تازگی وب‌سایت‌های جریان اصلی باسابقه نیز از الگوی ویكی‌لیكس تاثیر پذیرفته‌اند.
از جمله اینها می‌توان به وب‌سایت شبكه‌ی الجزیره و وب‌سایت روزنامه نیویورك‌تایمز اشاره كرد. الجزیره از اوایل سال جاری میلادی به‌منظور انتشار اسرار و واقعیت‌هایی در خصوص نشست‌های پشت پرده بخشی را راه‌اندازی كرد.
تمركز خبری الجزیره بر مسائل خاورمیانه و كشورهای عربی قرار دارد و در بخش افشاگرانه خود نیز بیشتر به این مسائل می‌پردازد.
پس از الجزیره، روزنامه‌ی امریكایی نیویورك‌تایمز هم دست به‌كار شد و یك سرویس برای افشاگران ناشناس راه‌اندازی كرد كه به‌گفته دبیر اجرایی نیویورك‌تایمز سرویسی شبیه بخش شفاف‌سازی شبكه‌ی تلویزیونی الجزیره است.
از طریق این بخش مخاطبان می‌تواند فایل‌های محرمانه با حجم بالا را به سهولت و به‌طور مستقیم به این روزنامه ارسال كنند.
راه‌اندازی بخش‌های افشاگری در وب‌سایت‌های رسمی رسانه‌های مختلف همگی تحت تاثیر افشاگری‌های ویكی‌لیكس اتفاق افتاده است و به‌نظر می‌رسد موج جدیدی است كه همچنان ادامه داشته باشد.
کد مطلب: 18064
لینک مطلب در سایت مجله دنیای کامپیوتر و ارتباطات
